Pierwszą i najstarszą modlitwą chrześcijan jest modlitwa, której nauczył sam Jezus – „Ojcze nasz”. Dlatego też pierwsze reguły zakonne zobowiązywały mnichów do wielokrotnego powtarzania właśnie tej modlitwy. Na przykład reguła benedyktyńska jeszcze w XI wieku nakazywała braciom zakonnym codziennie odmawiać 150 razy „Ojcze nasz” na wzór kapłańskiego oficjum złożonego ze 150 psalmów.

Pozdrowienie anielskie
Od pierwszych wieków chrześcijaństwa odczuwano także potrzebę proszenia o wstawiennictwo Najświętszą Maryję Pannę. Dlatego w XII wieku utrwalił się w Kościele zwyczaj odmawiania pozdrowienia, którym w scenie zwiastowania Anioł przywitał Maryję. Z czasem dodano do nich słowa wypowiedziane przez świętą Elżbietę w czasie nawiedzenia. Obecna forma „Zdrowaś Maryjo” ostatecznie ukształtowała się w XV wieku. Zatwierdził ją Pius V w 1566 roku. Z czasem do modlitwy „Ojcze nasz” zaczęto dodawać „Zdrowaś Maryjo”. I tak te dwie modlitwy dały początek różańcowi.

Prośba Maryi
Za ojca Różańca świętego uważa się św. Dominika, któremu miała się objawić Matka Najświętsza i przykazać rozpowszechnianie tej modlitwy na całym świecie. Nie był to jednak Różaniec w dzisiejszej formie.

Skuteczna broń
Różaniec stał się dla św. Dominika skuteczną bronią w walce z herezją albingensów. Legenda głosi, że to właśnie w czasie jednej z jego wypraw, w trakcie której zwalczał tę herezję, zrodziła się modlitwa różańcowa. Pomimo postów i modlitw posługa św. Dominika nie przynosiła owoców. Wówczas objawiła się Matka Boża i poleciła Dominikowi, by nie tylko głosił kazania, lecz by połączył je z odmawianiem tzw. Psałterza Maryi, czyli 150 Zdrowaś Maryjo i 15 Ojcze nasz. Od tej pory św. Dominik przeplatał swoje nauki modlitwą różańcową, w której rozważał wraz ze słuchaczami treści zawarte w głoszonych naukach.

Tajemnice różańcowe
Ostateczny kształt modlitwy różańcowej ustalił się w XV dzięki dominikaninowi Alamusowi a la Roche (1428-1475). On ustalił liczbę 150 „Zdrowaś Maryjo” na wzór 150 psalmów, które podzielił na dziesiątki poprzeplatane modlitwą „Ojcze nasz”. (Dopiero po pięciu wiekach Papież Jan Paweł II wprowadził zmiany w różańcu, dodając do tajemnicy radosnej, bolesnej i chwalebnej tajemnicę światła. Uczynił to w październiku 2002 r. ogłaszając Rok Różańca.) Dla rozpowszechniania tej modlitwy założył pierwsze bractwo różańcowe. Dzięki zakonowi dominikańskiemu modlitwa różańcowa już w XV wieku stała się znana w całym Kościele.

Święto Matki Bożej Różańcowej
Modlitwa różańcowa bardzo szybko zyskała aprobatę Kościoła i była traktowana jako oręż przeciw wrogom wiary. Jednym z przykładów skuteczności tej modlitwy była zwycięska bitwa morska pod Lepanto w 1571 roku. Zwycięska bitwa zatrzymała inwazję muzułmanów na Europę. W dowód wdzięczności Wenecjanie nowowybudowanej kaplicy dziękczynnej napisali: „Non virtus, non arma, non duces, sed Mariae Rosiae victores nos fecit”, „Nie odwaga, nie broń, nie dowódcy, ale Maria różańcowa dała nam zwycięstwo”. Pius V, świadom, komu zawdzięcza cudowne ocalenie Europy, uczynił dzień 7 października świętem Matki Bożej Różańcowej.

Październik miesiącem różańca
Papież Klemens XI po zwycięstwie odniesionym nad Turkami pod Belgradem, w 1716 roku, rozszerzył święto Matki Bożej Rożańcowej na cały Kościół. W roku 1885 papież Leon XIII polecił odmawiać Różaniec przez cały październik i wprowadził do Litanii Loretańskiej wezwanie „Królowo różańca świętego módl się za nami”.Do rozpropagowania Różańca przyczyniła się też sama Maryja. W swoich objawienia w Lourdes, Fatimie i w polskim Gietrzwałdzie wzywała do modlitwy różańcowej.

Na podstawie oprac. Beaty Ciastoń
Zeszyty Odnowy w Duchu Świętym 1/2003

a. Życie według Ewangelii, która jest fundamentem i źródłem życia chrześcijańskiego. Różaniec jest modlitwą ewangeliczną, ponieważ zawiera Modlitwę Pańską i Pozdrowienie Anielskie oraz ewangeliczne Tajemnice naszego odkupienia. Z tego też powodu Różaniec nazywamy streszczeniem lub zbiorem najważniejszych prawd Ewangelii.

b. Życie wiarą, nadzieją i miłością, należeć bowiem do Żywego Różańca znaczy – wierzyć w istnienie Boga i wierzyć Bogu, który przemawia, ufać Bogu i w Jego dzieło zbawienia oraz kochać Boga a w Bogu i dla boga ludzi.

c. Oznacza jakby ELEKTROWNIĘ DUCHOWĄ, która zasila wiernych mocą Bożą i pobudza ich do czynu apostolskiego, czyli do praktycznej działalności apostolskiej jak praca wśród ubogich, chorych, rodzin wielodzietnych, rodzin alkoholików, zaniedbanych religijnie i moralnie, dbałość o dom Boży, o szaty liturgiczne, krzewienie cnot moralnych, zwłaszcza czynnej miłości bliźniego i sprawiedliwości społecznej, itd.

d. Żywy Różaniec jest jakby niezdobyta TWIERDZĄ OBRONNĄ, albowiem broni jednostkę, rodzinę i społeczeństwo przed śmiercią duchową, mianowicie przed ateizmem i laicyzmem, przed indyferentyzmem religijnym, przed zepsuciem obyczajów, zwłaszcza w życiu małżeńskim i rodzinnym, przed alkoholizmem, itp.

e. Żywy Różaniec składa się z ŻYWYCH RÓŻ. Każda Róża posiada piętnaście osób, z których każda odmawia codziennie jeden dziesiątek różańca czyli jedną tajemnicę, połączoną z rozważaniem. W ten sposób odmawiany jest w Róży codziennie cały Różaniec – piętnaście tajemnic. Jest to jakby wieniec różany składany u stóp Królowej

a. Przyjmowanie do Żywego różańca dokonuje się w kościele, najlepiej przy ołtarzu Matki Bożej, po Mszy św. lub nabożeństwie, zwłaszcza z okazji takich uroczystości jak miesiąc październik, I-sza Komunia święta, misje parafialne lub rekolekcje. Względy praktyczne przemawiają za tym, aby w Różach małych dzieci zelatorem lub zelatorką był starszy chłopiec lub starsza dziewczynka.

CEREMONIE przyjęcia do Żywego Różańca są następujące:

Ksiądz Dyrektor ubrany w komże, stułę i białą kapę, intonuje przy ołtarzu hymn do Ducha Świętego: Veni Creator Spirytus… (O Stworzycielu Duchu, przyjdź….).

KANDYDACI trzymają w ręku Różaniec, kapłan zaś dokonuje poświecenia Różańców według formuły: Na cześć i chwałę Bogurodzicy, Dziewicy Maryi, na pamiątkę tajemnic życia, śmierci i zmartwychwstania Pana naszego, Jezusa Chrystusa, błogosławię + i poświęca + te Różańce, w imię Ojca + i Syna i Ducha Świętego. Amen.

Poświecone Różańce kropi wodą święconą.

Następnie przyjmowani powtarzają za kapłanem akt ofiarowania siebie Matce Bożej: Ciebie Najświętsza Maryjo Panno, Królowo Różańca świętego, biorę sobie dzisiaj, za Patronkę i Opiekunkę. Proszę Cię pokornie, abyś we wszystkich potrzebach moich, teraz i w godzinę śmierci mojej, wspierała mnie swoją pomocą. Amen.

Ceremonię przyjęcia kończy kapłan słowami: Zostaliście przyjęci do Żywego Różańca i do udziału w odpustach różańcowych. Módlcie się wytrwale i żyjcie w miłości, a Bóg pokoju i łaski niech będzie z wami. Amen.

b. W każdej parafii należy prowadzić Księgę Żywego Różańca, do której wpisuje się imię i nazwisko przyjętych. Wpisania do Księgi dokonuje się w zakrystii lub w innym odpowiednim pomieszczeniu, w zależności od liczby przyjmowanych.

ŻYWE RÓŻE zakłada się wśród dzieci, młodzieży, ojców i matek. Na czele Róży stoi zelator lub zelatorka oraz ich zastępcy. Zelatorów mogą wybierać sami członkowie Żywego Różańca przy współudziale ks. Dyrektora. Każda Róża obiera sobie Patrona, od którego bierze swą nazwę, np.: Róża św. Bernadetty (dziewczynki) Róża św. Dominika Savio (chłopcy), Róża Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej (młodzież żeńska), Róża bł. Maksymiliana (młodzież męska), Róża Matki Boskiej Bolesnej (matki), Róża św. Józefa (ojcowie).

Członkowie Żywego Różańca naśladują gorliwie cnoty Najśw. Maryi Panny. Uroczyście obchodzą święta swego Patrona, najlepiej w najbliższą niedzielę. Zamawiają Mszę św. i przystępują do sakramentów świętych. Jest to jakby ich uroczystość imieninowa w Żywym Różańcu.

Pierwsza Komunia święta stwarza doskonałą okazję przyjęcia wszystkich dzieci do Żywego Różańca, aby przezeń związać ich na całe życie z Chrystusem, którego przyjmują w Komunii świętej. Podobnie doskonałą okazję wpisania do Księgi Różańcowej niosą rekolekcje lub misje parafialne, podczas których od samego początku należy wiernych przygotować i nastawić na uroczyste przyjęcie do Różańca św. podkreślając równocześnie, że założenie lub odnowienie Żywego Różańca w parafii jest praktycznym celem tych ćwiczeń religijnych. W podobnym duchu należy wykorzystywać miesiąc październik. W ostatnią niedzielę października można urządzić specjalne nabożeństwo, zakładając nowe Róże i uzupełniając dotychczasowe. Przy uzupełnianiu przyjęcie do Żywego Różańca odbywa się bez uroczystych ceremonii i polega na samym wpisaniu imienia i nazwiska do Księgi, w miejsce osoby, która umarła lub na stałe wyjechała.

Raz w miesiącu, zwykle w pierwszą niedzielę, członkowie Żywego Różańca dokonują zmiany tajemnic różańcowych. Nie trzeba tłumaczyć, jak ważne to nabożeństwo! Istnieje podwójny system zmiany tajemnic, mianowicie przez losowanie i przez ciągłą kolejność tajemnic. Drugi system jest praktyczniejszy, ponieważ z góry wiadomo, jaką tajemnicę otrzyma się w następnym miesiącu, zachowany jest większy porządek i łatwiej jest nauczyć się wszystkich tajemnic.

Zelator prowadzi w zeszycie wykres miesięcznej zmiany, każdy zaś z członków winien posiadać tajemnice w formie książeczki, a nie tylko na osobnych kartkach.

a. Miesięczna miana tajemnic może się odbywać w domu (np. u zelatorki), jeśli domy zbyt są oddalone od kościoła. Wówczas wszyscy członkowie Żywego Różańca spotykają się raz w miesiącu w domu, pod kierunkiem zelatora dokonują zmiany tajemnic, pogłębiają więź wzajemnej miłości i zachęcają się do współpracy w działalności apostolskiej oraz do wytrwania w nabożeństwie maryjnym. Od czasu do czasu w ich spotkaniach uczestniczy kapłan, przemawia do nich, podaje intencje modlitewne i przypomina o wielkiej roli, jaką oni odgrywają w życiu Kościoła. Maryja także liczy na ich modlitwę.

b. Zmiana tajemnic różańcowych w kościele odbywa się osobno dla dzieci, młodzieży, ojców i matek. Następuje ona po Mszy św. lub po wieczornym nabożeństwie. Zawsze przewodniczy jej ks. Dyrektor, który w kilku słowach zachęca do życia chrześcijańskiego, podaje miesięczną intencję, błogosławi tajemnice przyniesione przez zelatora do ołtarza, wymienia nazwiska zmarłych w ostatnim miesiącu członków Żywego Różańca, odmawia jeden dziesiątek Różańca i kończy nabożeństwo pieśnią maryjną.

Zasadniczym obowiązkiem jest zapisanie imienia w Księdze i odmawianie codziennie jednego dziesiątka różańca. Udział w miesięcznej zmianie tajemnic różańcowych (kto sześć razy z własnej winy opuści nabożeństwo, należy go wykreślić). Częste przystępowanie do Sakramentów świętych oraz udział w procesjach maryjnych. Rozszerzanie czci Maryi przykładem życia i działalnością apostolską. Odważne stawanie w obronie wiary i Kościoła na wzór św. Dominika. Udział w pogrzebie zmarłego członka Żywego Różańca oraz w modłach za spokój jego duszy.

UWAGA: Święta Penitencjaria, na mocy specjalnego i wyraźnego indultu Stolicy Apostolskiej, z dnia 25 października 1967 roku, udzieliła członkom Żywego Różańca odpustu zupełnego osiem razy w roku, mianowicie: W dniu przyjęcia do Żywego Różańca Narodzenia Pana Jezusa Zmartwychwstania Pańskiego Zwiastowania Najśw. Maryi Pannie Wniebowzięcia Matki Bożej Królowej Różańca św. Niepokalanego Poczęcia Maryi Oczyszczenia Najśw. Maryi Panny (Ofiarowania Pańskiego) Odpust ten mogą uzyskać pod zwykłymi warunkami, którymi są: spowiedź i Komunia święta, modlitwa według intencji Ojca św., przynajmniej prywatne odnowienie postanowienia wiernego zachowania Statutu Stowarzyszenia Żywego Różańca (por. In Anal. Ord. Praedic. 38/25.X.1967/p.309/)

b. Obowiązki zelatora:

Sprawdza obecność członków Żywego Różańca na nabożeństwie. Dostarcza tajemnicę z intencją modlitewną nieobecnym. Zachęca członków do gorliwej działalności apostolskiej, zwłaszcza wśród chorych i ubogich. Zbiera miesięczne składki, np. na Mszę św. Odwiedza chorych członków i otacza ich miłością. Czuwa, by Róża posiadała pełny skład – piętnaście osób. Jest to jeden z ważniejszych obowiązków zelatora. Pilnuje, aby Róża wypełniała zlecone sobie zadania apostolskie. Utrzymuje stałą łączność między Różą a ks. Dyrektorem. UWAGA: Wszyscy zelatorzy Żywych Róż tworzą RADĘ ŻYWEGO RÓŻAŃCA, która spośród siebie wybiera Przełożonego i zastępcę. Jego zadania są następujące: Zwołuje Radę co kwartał i na niej przewodniczy. Kieruje pracami Rady. Jest stałym łącznikiem między Radą a ks. Dyrektorem.

c. Obowiązki Dyrektora Żywego różańca:

Sam codziennie odmawia Różaniec i bardzo sobie ceni jego wartość. Zna swoje stowarzyszenie i rozwija w nim działalność duszpasterską. Przyjmuje do Żywego Różańca i dba o Księgę różańcową. Co kwartał wygłasza konferencję do wszystkich członków Żywego Różańca, może im wyświetlać filmy różańcowe, misyjne i inne. Prowadzi miesięczną zmianę tajemnic, zapowiada intencję modlitewną oraz odpusty różańcowe. Dba o procesje różańcowe, zwłaszcza w pierwszą niedzielę października i w Nowy Rok do Najświętszego Imienia Jezus (Nowy Różaniec w intencji pokoju). Współpracuje z katechetami w celu przyjmowania do Żywego Różańca dzieci i młodzieży. Współpracuje z Promotorem Prowincjalnym lub Diecezjalnym w dziele krzewienia Różańca św.